Gayrimenkul sektöründe ENKA Grubu, Rusya’da kurulu şirketleri aracılığı ile alışveriş merkezi, otel ve ofis binası yatırım ve yönetimi faaliyetlerini sürdürmektedir. Rusya’da grubun faaliyetleri City Center Investment B.V., ENKA Invest, ENKA TC, Moskva Krasnye Holmy, Otel Moskva – Krasnye Holmy, Swissotel Krasnye Holmy ve Mosenka adlı şirketleri tarafından yürütülmektedir.

ENKA, 2021 yıl sonu itibarıyla 370.000 m² kiralanabilir A sınıfı ofis alanına, 235 odalı otele ve 357.000 m² kiralanabilir perakende alanına sahip olmuştur.

City Center Investment B.V. (CCI) şirketi, 2003 yılında Naberezhnaya Tower projesini gerçekleştirmek üzere kurulmuştur. Proje, Moskova’daki en prestijli iş merkezlerinden biridir ve A Sınıfı Ticari Gayrimenkul Ödülü’nü almaya hak kazanmıştır. Kompleks, Moscow City Uluslararası İş Merkezi’nde bulunup, etkileyici bir mimariye ve yüksek teknolojili yenilikçi bir tasarıma sahiptir. Ticari Gayrimenkul sektöründe sahip olduğu rekabetçi avantajları sayesinde, CCI kiracıları ile uzun dönemli ilişkiler kurmuştur.

Kompleks, 163.000 m² kiralanabilir alanı ile 3 bloktan oluşmaktadır. Naberezhnaya Tower 109 personeliyle birlikte; ofis kiralama, tesislerin yönetimi ve işletme alanlarında faaliyet göstermekte ve aynı zamanda kiracıları için ofis tadilat projeleri gerçekleştirmektedir.

2021 yılında, bir önceki yılda da olduğu gibi ofis pazarını olumsuz etkileyen ve kiracıları kira azaltım talep etmeye, ofis boyutlarını küçültmeye zorlayan ve aynı zamanda kontrattaki mevcut ödeme yükümlülüklerini yerine getirme olanaklarını zayıflatan küresel Covid-19 salgını etkilerini göstermeye devam etmiştir. Buna rağmen, pandemi başlangıcından beri sürdürülen yapıcı ve profesyonel yaklaşım ve uygulanan doğru planlama sayesinde, binanın doluluk oranı %99 ile tarihinin en yüksek seviyesine ulaşmıştır. Bu stratejik yaklaşımla CCI, toplam 28.000 m²’yi aşan yeni kira sözleşmeleri ve 29.000 m²’yi aşan kira uzatım sözleşmeleri imzalamıştır.

CCI operasyon ekibi, iş merkezinin kapsamlı ve düzenli bakımına ek olarak, Covid-19’un yayılmasına karşı aldığı önlemleri artırarak binada sağlığın ve güvenliğin korunması için azami dikkat ve özeni göstermeye devam etmiştir. Bunun yanı sıra 2021 yılı içerisinde, 23.000 m²’lik ofis tadilat işi yapılmıştır.

CCI’ın müşteri portföyündeki saygın şirketler arasında; Alibaba, Arconic, Berlin Chemie, CMS Cameron McKenna, Dell, Eli Lilly, Elanco, Fortinet, Fortum, General Electric, GlaxoSmithKline, IBM, Inditex, Juniper Networks, KPMG, Marie Tecnimont, Medtronic, Merz Pharma, Mitsui & Co, Mubadala, Ozon, Pfizer, Qualcomm, Renaissance Capital, Richemont, SMS Group, Universal Pictures, VTB Group, Unipro ve Segezha gibi şirketler bulunmaktadır.

ENKA Invest, ENKA’nın Moskova’da 1990 yılının başından beri gerçekleştirdiği gayrimenkul yatırımlarının operasyonunu üstlenmek üzere, 1994 yılından beri faaliyet göstermektedir. Portföyünde, Moskova’nın merkezinde bulunan 4 adet kompleks ile toplam 76.000 m² kiralanabilir alana sahiptir. Paveletksaya Plaza, Tsvetnoy Plaza, Sretenka Complex ve Chaplygina House ENKA Invest tarafından geliştirilmiş, inşa edilmiş ve operasyonu sağlanmakta olan binalardır.

Bünyesindeki 64 çalışanı ile birlikte kiralama, işletme ve bakım onarım çalışmalarını gerçekleştirmekte, aynı zamanda kiracılarının ofis tadilat taleplerini karşılamaktadır. ENKA Invest sağladığı ayrıcalıklı tesis ve hizmetler sayesinde kiracıları ile uzun dönemli ilişkiler kurmuştur.

ENKA Invest, 2020 yılında ortaya çıkan Covid-19 salgınının ticari gayrimenkul piyasasındaki etkilerini yakından gözlemleyerek, pazarlama stratejisini buna göre geliştirmiştir. Pandeminin piyasa üzerindeki olumsuz etkilerine rağmen toplam 8.000 m² kira sözleşmesi uzatılmış ve yaklaşık 5.000 m²‘lik (bunların içerisinde kiracılara hazır ofis çözümleri sunan ENKA’nın yeni projesi “Flexity” de bulunmaktadır) yeni sözleşme imzalayarak doluluk oranını %84’e çıkarmayı başarmıştır.

Çalışanlarının ve kiracılarının sağlık ve güvenliğini ön planda tutan ENKA Invest, Covid-19 salgınıyla birlikte kapsamlı ek önlemler alarak güvenli bir çalışma ortamı sağlamıştır.

2021 yılı içerisinde yeni ve mevcut kiracılar için yaklaşık 3.000 m² renovasyon çalışması üstlenilmiş olup, hepsi kaliteden ödün vermeden zamanında teslim edilmiştir.

Sürdürülebilirlik projeleri doğrultusunda, ENKA Invest, portföyündeki binaların ortak alanları için sürekli kaynak ayırmakta ve renovasyon çalışmaları yapmaktadır.

2021 yılı sonu itibarıyla ENKA Invest binalarında, Accenture, Bulgari, Cleary Gottlieb Steen & Hamilton, Equinor, Ernst & Young, Hays, HSBC, IATA, La Prairie, LG Electronics, Linklaters, Lundbeck A/S, National Oilwell Varco, Nestle, Nintendo, Plantronics, RN BVK, Setra Lubricants, UBS, Corteva, Club “Valdai” ve Wheely gibi büyük çok uluslu şirketler yer almaktadır.

ENKA TC, ENKA ve ve Migros’un eşit ortaklığıyla 1997 yılında, alışveriş merkezleri ve süpermarketler zinciri oluşturmak üzere, Moskova’da eski adıyla RamENKA olarak kurulmuştur. Aynı yılın Kasım ayında, toplam alanı 19.400 m² olan ve ENKA tarafından inşa edilen ilk Ramstore hipermarket ve alışveriş merkezini, Moskova’nın Kuntsevo Bölgesi’nde hizmete açmıştır.

Şirket, 1998 yılında Rusya’daki ekonomik krize rağmen büyümesini devam ettirmiş ve ikinci hipermarket ve alışveriş merkezi olan Maryina Roshcha’yı hizmete açmıştır. Toplam 32.500 m² alana sahip olan Maryina Roshcha Alışveriş Merkezi, ENKA tarafından yüksek kalite standartları gözetilerek kısa sürede inşa edilmiştir.

ENKA TC, daha sonra 1999’dan 2003 yılına kadar 23 mağaza daha açarak, 2003 sonunda mağaza sayısını 25’e, alışveriş merkezi sayısını ise 6’ya çıkartmıştır.

Şirket aynı sene Krasnoyarsk, Kazan ve Nizhniy Novgorod şehirlerinde açılan mağazalarla Moskova dışındaki bölgelere açılmaya başlamıştır. Bunlardan bazılarının 2004 ile 2007 yılları arasında kapanmasına rağmen, mağaza sayısı arttırılarak 53’e, alışveriş merkezi sayısı ise 10’a çıkarılmıştır.

Şirket, o dönemde yatırımlarını kendi kaynaklarından, IFC (International Finance Corporation) veya bankalardan kredi kullanarak gerçekleştirmiştir. IFC’den 1998-2006 yılları arasında toplam 170 milyon ABD Doları kredi kullanılmış olup, 2008 yılında bu kredilerin kalan bakiyelerinin tümü kredi anlaşmalarında öngörülen sürelerden önce geri ödenmiştir.

Alışveriş merkezlerindeki mağazalar dışında, 2007 senesinde Vernadskogo Kompleksi içindeki ofislerin kiraya verilmesi ile şirket ilk kez ofis kiralamaya da başlamıştır.

2007 senesinde Migros’tan %50’lik hissenin satın alınmasıyla ENKA, şirketteki hisselerin tamamına sahip olmuş ve bunu takiben şirketin adını ENKA TC olarak değiştirmiştir.

Şirketin ana faaliyet konusu olarak kiralamaya odaklanması çerçevesinde, alışveriş merkezlerinde işletilen hipermarketlerin kiralık olarak AUCHAN’a devredilme kararı alınmıştır. Bu operasyonun tamamlanmasıyla ENKA TC’nin kiralanabilir alanı 167.000 m²’den
227.000 m²’ye çıkmıştır.

ENKA TC’nin sahibi olduğu ve “Ramstore” adıyla işlettiği alışveriş merkezleri, 2009 yılı içerisinde “Kapitoliy” ismi altında işletilmeye başlanmıştır. 2010 yılı Ocak ayı itibarıyla süpermarketlerde kullanılan “Ramstore” markası “Citystore” olarak değiştirilmiştir. Şirketin perakende işinden çıkarak tümüyle kiralama odaklı çalışması planı doğrultusunda, perakende aktiflerinin satılması ile ilgili olarak OOO “BILLA” ve OOO “BILLA REALTY” şirketlerine devir işlemleri 2012 yılı Nisan ayında gerçekleşmiştir. ENKA TC bu devir işlemi akabinde, 2012 sene sonu itibarıyla perakende sektöründen çıkmıştır.

2021 yılında şirketin kira gelirleri 104 milyon ABD Doları seviyesinde gerçekleşmiştir.

ENKA TC’nin iki alışveriş merkezi Rusya Ticari Emlak Komitesi (CRE) tarafından verilen “En İyi Alışveriş Merkezi” ödüllerini almaya hak kazanmıştır: St. Petersburg Kapitoliy Alışveriş Merkezi 2006 yılında “St. Petersburg Şehri En İyi Alışveriş Merkezi”, Moskova’daki Kapitoliy Vernadskogo Alışveriş Merkezi ise 2007 yılında “En İyi Büyük Ölçekli Alışveriş Merkezi” ödülünü kazanmıştır.

Moskova Yerel Hükümeti’nin düzenlediği ve 60’tan fazla projenin vitrine çıktığı yarışmada Kapitoliy Vernadskogo Alışveriş Merkezi “Moskova’da Yatırım ve İnşaat alanında 2012 Yılının En İyi Projesi” ödülüne layık görülmüştür. Son olarak hem 2017, hem de 2018 yıllarında Kapitoly Vernadskogo Alışveriş Merkezi St. Petersburg’ta düzenlenen “Rusya’nın En İyi 100 Ofis ve Ticaret Merkezi” ödül töreninde “En İyi Alışveriş Merkezi” seçilmiştir.

Ayrıca, Kapitoliy Sevastopolsky Alışveriş Merkezi, 2009 yılında Moskova Belediyesi tarafından “Moskova Güneybatı İdari Bölgesi En Kullanışlı Alışveriş Merkezi” ödülüne layık görülmüştür. Mevcut varlıkların iyileştirilmesi için yapılan yatırımlar doğrultusunda ENKA TC, 1997 yılında hizmete açtığı Kuntsevo Plaza’nın yeniden geliştirme çalışmalarına başlamış ve proje geliştirme aşamasını 2011 yılının ikinci çeyreğinde tamamlamıştır.

Bu proje kapsamında toplam 19.400 m² alana sahip mevcut bina yıkılarak, yerine toplam alanı 245.000 m² olan modern bir kompleks inşa edilmiştir. Kompleks; alışveriş merkezi, ofis ve az sayıda apartman ünitelerinden oluşmaktadır. Alışveriş merkezi, 2014 sene sonu itibarıyla tamamlanarak hizmete açılmış olup, ofis binalarının inşaatı ise 2015 yılının 2. çeyreğinde tamamlanmıştır. Yaklaşık 484 milyon ABD Doları yatırım harcamasının olduğu bu komplekste, 61.000 m² net kiralanabilir alanı olan alışveriş merkezi ve 29.094 m² net kiralanabilir alanı olan ofis binası ile 2.028 araçlık yeraltı otoparkı inşa edilmiştir.

ENKA TC Kuntsevo Projesi birçok ödüle layık görülmüştür:

• 2012’de Dubai’de düzenlenen 13 farklı ülkeden 36 aday projenin vitrine çıktığı Uluslararası Cityscape Global Real Estate Konferansı’nda yükselen pazar ekonomilerindeki perakende sektörü projeleri kategorisinde “Cityscape Future Retail Award in Emerging Markets” ödülüne layık görülmüştür.
• Nisan 2015’te Rusya Alışveriş Merkezleri Konseyi (RSCS) tarafından düzenlenen yarışmada “En İyi Alışveriş Merkezi” ödülünü almıştır.
• 2016’da Uluslararası Emlak Ödülleri tarafından “En İyi AVM Mimari Tasarımı Rusya”, “En İyi AVM Projesi (5 Yıldız) Rusya” ve “En İyi AVM Projesi Avrupa” ödüllerini almıştır.
• Hem 2017, hem de 2018 yıllarında “Rusya’daki En İyi 100 Ofis ve Ticaret Merkezi” ödül töreninde “En İyi Ofis Kompleksi” ve En İyi Alışveriş Kompleksi” ödüllerini almıştır.

Kuntsevo Plaza, Nisan 2013’te yasallaşan Rus Yeşil Bina Sertifikasını (Green Standard – GOLD) alan ilk proje olarak Rusya Federasyonu’ndaki 37 yeşil yatırım arasındaki yerini almıştır.

Moskova Bölgesi, Sergiev Posad şehrinde, 2013 yılı 2. çeyreğinde inşaatına başlanmış olan Sergiev Posad alışveriş merkezi, 2014
yılı Eylül ayı başında hizmete açılmıştır. Sergiev Posad AVM projesi toplam 36.750 m² (kiralanabilir alan: 24.883 m²) olup, bünyesinde 696 araçlık otopark alanı içermektedir. Proje yatırım tutarı yaklaşık 59 milyon ABD Doları’dır.

Mevcut Kashirskaya Alışveriş Merkezi’nin yenilenmesi için projelendirme ve proje onay süreci tamamlanmış ve mevcut binanın yıkılarak yeni proje inşaatına, 2015 yılının 4. çeyreğinde başlanmıştır. Yeni binanın toplam alanı 196.750 m² (kiralanabilir alanı 70.000 m²), proje yatırım tutarı (inşaat, tasarım işleri, onaylar, yol işleri vs. dahil olmak üzere) 232 milyon ABD Doları’dır. Yeni alışveriş merkezi, 2018 yılının Mart ayında hizmete açılmıştır.

Kısa tarihine rağmen, Kashirskaya Plaza birkaç önemli ödülle onurlandırılmıştır:

• RCSC Ödülleri-2018 “Büyük Alışveriş Merkezi” kategorisinde “Uygulama Aşamasında Proje” ödülünde “En İyi Alışveriş Merkezi” olarak seçildi.
• Uluslararası Avrupa Gayrimenkul Ödülleri’ne (European Property Awards) layık görülmüştür ve aynı anda iki kategoride, “Perakende Mimari – Moskova, Rusya” ve “Perakende Geliştirme – Moskova, Rusya” ödüllerine sahip olmuştur.
• 2019’da Moskova Ticari Emlak Ödulleri’nde “En İyi Büyük Alışveriş Merkezi” ödülünü almıştır.
• 2019’da Moskova Kentsel Gelişim Politikaları Departmanı tarafından organize edilen ödül töreninde “Çok Fonksiyonlu Alışveriş Merkezi ve Kompleks İnşaat Kategorisinde Uygulanan En İyi Proje” ödüllerini almıştır.
• Perakende / Karma Kullanımlı Geliştirme kategorisinde Engineering News-Record (ENR) 2019 yılı “Küresel En İyi Proje” ödülünü almıştır.

LLC Moskva Krasnye Holmy, Aralarında Moskova Belediyesi’nin de bulunduğu Rus ortaklarla bir yatırım anlaşması imzalamış olan ENKA, bu anlaşma doğrultusunda Moskova’nın merkezinde 49 yıllığına kiralanan 7 hektarlık bir arazide beş aşamadan oluşacak ve içinde ofis, ticaret, kültür ve spor yapıları barındıracak olan Rus Kültür Merkezi’ni inşa etmek amacıyla Moskva – Krasnye Holmy (MKH) unvanlı şirketi kurmuştur.

1995 yazında faaliyetlerine başlayan şirkette ENKA’nın payı %100 olup, şirket bugüne kadar ofis, otel, konferans merkezi, sanat galerisi ve otopark binalarından oluşan 156.000 m²’lik inşaatı tamamlamıştır.

Sahip olduğu alanlarda 2021 yıl sonu itibarıyla doluluk oranı %83 seviyesindedir. LLC Moskva – Krasnye Holmy’nin kiracı portföyündeki saygın şirketler arasında; ADV, AHI Carrier, Air Liquide, Avaya, BSI, Energoprom, Givaudan, Keysight Technologies, Nissan, SAP ve Sephora bulunmaktadır.

Şirket politikası olarak kurumsallaşmaya ağırlık veren bir yönetim izlenmekte, çekirdek Türk yönetici kadrosunun yanında kaliteli yerel işgücü ve taşeron firmalar kullanılarak verimlilik ve kârlılık arttırılmaktadır. Şirket bünyesinde toplam 101 personel çalışmaktadır.

Şirketin 2021 yılı cirosu yaklaşık 27 milyon ABD Doları olarak gerçekleşmiştir.

LLC Otel Moskva – Krasnye Holmy, Swissotel Krasnye Holmy, 2005 yılında 234 oda kapasiteli 5 yıldızlı bir otel olarak faaliyete geçmiştir. Otelin işletmesi Accor Grubu tarafından yürütülmektedir.

Swissotel Krasnye Holmy Moskova, Rusya’nın başkentinin kalbinde eşsiz hizmet ve lüksle beraber şehrin en nefes kesici manzaralarından birini sunmaktadır. Otel çok kullanışlı bir biçimde, Moskova’nın iş merkezleri bölgesinde bulunmaktadır. Paveletskaya Tower, Aurora Business Park, Vivaldi Plaza dahil pek çok büyük ofis binası ve finans merkeziyle çevrili olan otelin, Paveletsky Garı’na yakınlığı ve Domodedovo Havaalanı’na transfer hizmetleri iş için bu bölgeye gelenler için büyük avantajlar sağlamaktadır.

Swissotel Krasnye Holmy Moskova birçok ödüle layık görülmüştür:

• Rusya’nın Önde Gelen İş Oteli (Rusya Dünya Seyahat Ödülleri 2021)
• 2021 Top 100 Rusya’da En iyi Mekan Ödüllerinde Top 15 derecesi
• Avrupa’nın Önde Gelen İş Oteli (Dünya Seyahat Ödülleri 2021)
• Rusyada En İyi Suite Penthouse (Dünya Seyahat Ödülleri 2021)
• Rusya’nın Önde Gelen İş Oteli (Dünya Seyahat Ödülleri 2021)
• En İyi Düğün Oteli (Rusya Konaklama Ödülleri 2021)
• En iyi Kuzey Avrupa Oteli (Lüks Yaşam Tarzı Ödülleri)
• 2021 Gezginlerin Tercihi Ödülü (TripAdvisor)

Beğenilen otelin en üst katındaki City Space Bar & Restaurant, dünyanın en iyi barları arasında yer almaktadır. Popüler olan bu bar, Moskova’nın nefes kesici manzarasını 360 derecelik açıdan seyrederken kokteyl yudumlamak için ideal bir yerdir. Otelin bar ve restoranları, Moskova çapında ve uluslararası gastronomi festivallerine ve dünyaca ünlü barmenlerin kurslarına ev sahipliği yapmaktadır.

Çalışan sayısı 165 olan şirketin 2021 cirosu, yaklaşık 9 milyon ABD Doları’dır.

LLC Mosenka, ENKA, 1991 yılında Rusya’daki iyi ilişkilerine ve ülkenin gelişimine paralel olarak, Moskova’da Rus ortaklı ilk yatırım şirketi olan Mosenka’yı kurmuş ve ülkeyi batı kalitesinde hizmetle tanıştırmıştır.

Moskova’da artan ofis alanı ihtiyacını karşılamak üzere kurulan ve ENKA’nın %100 sahibi olduğu Mosenka, ofis geliştirme ve ofis alanı kiralaması faaliyetlerinde bulunmaktadır. Şirket, toplam inşaat alanı 46.500 m² olan 6 tarihi binanın rekonstrüksiyonunu yaparak modern ofis binaları haline getirmiştir.

2012 yılında ilk restore edilen bina olan M1 ile 2019 yıl sonu itibarıyla M5 binası teslim edilmiştir.

Şirket 2021 yılı itibarıyla kendisine ait olan modernize ettigi 4 binanın işletme faaliyetini yürütmektedir. 2021 yılı doluluk oranı %76 seviyesindedir.

Mosenka’nın kiracıları arasında; Accor, Becton, Caspian Pipeline Consortium, Claas, Dickinson, Ipsen, Lego, Lexmark, Lufthansa, MGCom, Saipem, Seaco, Tecnicas Reunidas ve Varian Medical System gibi tanınmış firmalar yer almaktadır.

79 kişilik kadrosu ile şirketin 2021 yılı cirosu, yaklaşık 10 milyon ABD Doları olarak gerçekleşmiştir.

LLC ENKA Flex Office, ENKA Gayrimenkul Grubu, yönetilen ofis alanı çözümü olarak Flexity’i Mart 2021 tarihinde piyasaya sürmüştür.

Flexity işletmelere iş gelişimlerini artıran ve firmaların büyüme stratejilerinin bir parçası haline gelen ofis alanları sunmaktadır. Pürüzsüz bir iş süreci sağlamaya odaklanan Flexity, birçok firmanın potansiyel büyümesi ve gelişimine engel olan ana faaliyetlerdeki dikkat dağıtan unsurları ortadan kaldırmaktadır.

Flexity için özel olarak WELL sertifikalı uluslararası bir mimari büro tarafından geliştirilen ofislerin iç mekanına önem verilmiştir. Şirketin yaklaşımı detaylı veri araştırmasına dayalı olup, uyarlanabilirlik, ergonomi, aydınlatma, kullanım alanları, kişisel alan ve biyofilik tasarım gibi önemli unsurları dikkate almaktadır. İç mekanın akılcı tasarımının yanı sıra Flexity, ofis binalarının ve birleşik altyapının konumunun seçimine de özen göstererek, Flexity sakinlerinin iş rutinlerinin en rahat ve üretken çevre koşullarıyla desteklenmesini sağlamaktadır.

Flexity’nin mevcut portföyü, Paveletskaya Plaza’da 4.000 m²’den fazla ve Ovchnikovskaya Rıhtımı binasında 20.000 m² olmak üzere, toplam yaklaşık 25.000 m² esnek ofis alanını kapsamaktadır. Faaliyette olduğu kısa süre boyunca Flexity, piyasa konumlandırma stratejisini sıfırdan belirleyerek en yüksek standartlar sunan kiralık ofis alanları hazırlamakla kalmamış, TBWA, Citibank ve Ozon gibi büyük küresel firmaları müşteri edinmeyi de başarmıştır. ENKA Gayrimenkul Grubu’nun bu küçük girişimi, altı ay gibi kısa bir sürede Moskova’nın en büyük esnek ofis alanı sağlayıcılarından biri olmayı başarmıştır.